Oorlogstoneel

Koeweit, oktober 1992, Sophie Ristelhueber.

In haar boekje Fait over Koweit 1991 vergelijkt de Franse fotograaf Sophie Ristelhueber het landschap na de Perzische Golfoorlog met een menselijk lichaam. De loopgraven zijn littekens met de schoonheid en uitdrukkingskracht van Land Art.

Littekens, Parijs, 1994, Sophie Ristelhueber.

Ristelhueber citeert twee fragmenten uit Vom Kriege van Carl von Clausewitz. Het tweede draait om de term Le théâtre de guerre. In zijn prikkelende persconferenties tijdens de Golfoorlog gebruikte bevelhebber generaal Norman Schwarzkopf de term Theater te pas en te onpas. Von Clausewitz beschouwt het als een zelfstandig geheel, un petit ensemble dat afgeschermd en beschermd wordt door forten en natuurlijke hindernissen. De oorlogszone is op zichzelf aangewezen.

Verdediging van de schans of fort Noordam bij Zevenbergen in 1590 door het Staatse leger onder Matthijs Helt tegen het Spaanse leger onder graaf Karel van Mansfeld, door Bartholomeus Willemsz. Dolendo. 

Nederland was ooit het meest in het oog springende oorlogstoneel van Europa. De botsingen met het Spaanse leger waren lang geleden. Vanaf 1590. De littekens in het landschap zijn geheeld. Of helen ze nooit?