Isham Jones and his Orchestra (1933)

1933. Het Isham Jones & His Orchestra speelt. Voor Vitaphone. Een medley van populaire muziek. Dansmuziek zoals dat klinkt in de salons. Strak gespeeld met prachtige arrangementen van Gordon Jenkins die het orkest symfonisch laat klinken. Paul Whiteman is de grote concurrent die George Gershwin in 1924 opdracht geeft tot Rhapsody in Blue. Nieuwe kunstvormen haken bij oude aan om aan prestige te winnen. Ontlening.

Isham Jones Orchestra, 1933.

Jazz is de popmuziek van toen. Met als laatsten Charlie Parker with Strings in 1950 en Dave Brubeck met Take Five in 1959. Toen was het afgelopen met de populariteit bij het grote publiek. 

Aficionado’s grasduinen door de geschiedenis van de populaire muziek en trekken zich terug in hun eigen reservaat. En vinden pareltjes tussen de muziek die niemand begrijpt. Of uit onwetendheid in de verkeerde hoek zet.

Schermafbeelding uit de Vitaphone-film Isham Jones & His Orchestra.

Isham Jones is nagenoeg vergeten. Terwijl hij standards als I’ll See You in My Dreams, It Had to BeYou en There Is No Greater Love componeerde. Opgenomen in het American Songbook. De cross-overs naar Cuba met Siboney van Ernesto Lecuona en naar Rusland met een prelude van Sergej Rachmaninov benadrukken dat elk materiaal met klasse klinkt.

In Toyland Club telt goed spel. Ondanks de kinderlijke enscenering. Dat is de toverspreuk.

Parlami d’amore Mariù (1932)

Vittorio de Sica (1901-1974) zingt Parlami d’amore Mariù van componist Cesare Andrea Bixio en tekstdichter Ennio Neri. Het liefdeslied voor Mariù klinkt op een pianolo in een taveerne aan het Comomeer in Gli uomini che mascalzoni (1932) van Mario Camerini. Mannen zijn schurken zegt de titel. De komedie in documentaire stijl gefilmd in Milaan en omgeving wordt soms als de eerste neorealistische film opgevat.

Vittorio de Sica (als Bruno) en Lia Franca (als Mariuccia) in Gli uomini che mascalzoni (1932).

In 1932 is de geluidsfilm nieuw. Het lied is het Leitmotiv in de film en wordt een internationale hit. Engelse (Lily Pons) en Zweedse (Zarah Leander) versies verschijnen.

Het Franse Le chaland qui passe van tekstdichter André de Badet is een bewerking die tekst en Napolitaanse stijl omgooit. Lys Gauty zingt het in 1933. Onderwerp is het binnenschip. Jean Vigo is zo onder de indruk dat hij zijn meesterwerk L’Atalante doopt. Die film is weer een voorbeeld die leidt tot navolging, onder meer in Young Adam uit 2003.

Mariù wordt nog steeds aanbeden. In allerlei bewerkingen. De Milanese jazzpianist Stefano Bollani brengt een ode aan zijn jeugd en aan De Sica, Camerini en Bixio.

Parlami d’amore, Mariù!
Tutta la mia vita sei tu!
Gli occhi tuoi belli brillano
Come due stelle scintillano!
Dimmi che illusione non è,
Dimmi che sei tutta per me!
Qui sul tuo cuor non soffro più:
Parlami d’amore, Mariù. 

Carioca: Flying Down to Rio (1933)

Oceanië. Exotica. Dat genre bloeit in de Tweede Wereldoorlog met dichte grenzen. Muziekindustrie en Hollywood hebben in Latijns-Amerika ineens hun grootste afzetmarkt: South of the Border. Maar ook daarvoor spitte Hollywood al in deze achtertuin. Vermenging van stijlen en invloeden is niks nieuws. Zo zijn chinoiserie en japonisme eeuwenoud.

Flying Down to Rio (1933) is een vehikel voor de Mexicaanse filmster Dolores del Rio, maar lanceert Fred Astaire en Ginger Rogers als danspaar. De set vermengt Braziliaanse en Mexicaanse invloeden.

Een carioca is doorgaans een inwoner van Rio, maar hier een dans. Onhandig met de hoofden tegen elkaar. Da’s nooit wat geworden. Muziek is van Vincent Youmans en tekst van Edward Iliscu en Gus Kahn. Allen zoeken het nieuwe ritme, el nuevo compás. Nieuwe grenzen. Liever niet verwarren met Road to Rio. Let op hoe Astaire rechts, links en rechts zit.

Say, have you seen a Carioca?
It’s not a foxtrot or a polka
It has a little bit of new rhythm, a blue rhythm that sighs

It has a meter that is tricky
A bit of wicked wacky-wicky
But when you dance it with a new love, there’s a true love in her eye

You dream of a new Carioca
Its theme is a kiss and a sigh
You dream of a new Carioca
When music and lights are gone we say goodbye

Two heads together, they say are better than one
Two heads together, that’s how the dance is begun
Two arms around you and lips, that’s why I’m yours and you are mine
And you are mine

Foto: Dolores del Rio, Acapulco 1952; fotograaf Slim Aarons

Close Your Eyes

Britse dance bands uit de dertiger jaren zijn er voor de liefhebber. Ray Noble bezoekt Scheveningen in 1933. Zo ziet het er uit. Close Your Eyes van Bernice Petkere met lieveling Al Bowlly uit datzelfde jaar heeft een duister kantje en maakt het dwingend. En tamelijk zelfbewust. Het doet denken aan Avant de Mourir van Georges Boulanger. Gloomy.

Music play
something dreamy for dancing
while we’re here romancing
It’s love’s holiday
And Love will be our guide

Close your Eyes
When you open them dear
I’ll be right hear by your side
So…

Close your eyes
rest your head on my shoulder and sleep
Close your eyes
And I will close mine

Al Bowlly was gitarist, wereldster en Zuid-Afrikaan en werd in de Londense Blitz in 1941 door een vliegende badkamerdeur gedood. Art Blakey’s Jazz Messengers maken er in Parijs in 1959 een spektakelstuk van. Met Lee Morgan op trompet. Bowlly is korter van stof. Die ene keer. 

Estate Violenta en Temptation

In Estate Violenta uit 1959 van de Italiaanse regisseur Valerio Zurlini klinkt tijdens een zomerse danspartij Temptation. Gezongen door Teddy Reno. De sfeer van verleiding in die gewelddadige zomer van 1943 wordt gevoelig getroffen. Jean-Louis Trintignant neemt als fascistische meeloper een voorschot op zijn rol in Il Conformista van 10 jaar later. Maar de ster is Eleonora Rossi Drago. Ze zou het als filmster nooit helemaal maken, ondanks optredens in films als Antonioni’s Le Amiche.

„You came, I was alone
I should have known
You were temptation.

I’m just a slave, only a slave
to you, temptation
I’m your slave!

In Estate Violenta klinkt nog een verre echo van Bing Crosby die Tempation in 1933 naar bekendheid croont in Going Hollywood. Tegenover Marion Davies de protégé van William Randolph Hearst die Orson Welles inspireerde tot Citizen Kane. Het fragment lijkt voornamelijk het Koelesjov-effect te onderbouwen. Crosby legt het uit als een eerste poging om een lied in de stijl van een drama te maken. Monsterlijk raak.

Hier is op YouTube de volledige versie van Estate Violenta (1959) te zien.

Arriva Tazio

Trio Lescano werd gevormd door de Nederlandse zusjes Alexandra, Judith en Kitty Leschan die in de jaren 30′ en ’40 ongekend populair in Italië waren. Door hun joodse achtergrond kwam daar een abrupt einde aan. Dat toont de documentaire Tulip Time van Marco De Stefanis.

In Rimini van die jaren herinnert Federico Fellini zich in Amarcord de doorkomst van de zevende Mille Miglia van 1933, de 1000 mijl van Brescia, een 1600 kilometer lange stratenrace door Italië. In dat jaar dat Fellini vastlegt won Tazio Nuvolari. Naar zeggen van Ferdinand Porsche de grootste coureur van het verleden, het heden en de toekomst. 

In 1940 bezingen de zusjes Lescano Tazio in Arriva Tazio, een lied dat nog klinkt in Italië. Beide op het hoogtepunt van populariteit. Ongewis over de loop die de geschiedenis zou nemen. De messaggero di audacia e di valor is een boodschapper van durf en moed met in het hart een ontembare wil, indomabile volontá die altijd als eerste eindigt. Primo.

Arriva Tazio
messaggero di audacia e di valor.
Arriva Tazio
sempre primo tra i giganti del motor.

Arriva Tazio
e nel cuor un’indomabil volontá.
Arriva Tazio,
primo, primo e sempre primo arriverà.