Il Sorpasso (1962)

Il Sorpasso is een film van Dino Risi uit 1962. Realisme in lege decors dat het realisme ontvlucht. Dat inhalen gevaarlijk is toont het slotfragment. Roberto (Jean-Louis Trintignant) overleeft het niet. De bravoure-achtige Bruno (Vittorio Gassman) wel. Maar z’n holle praatjes zijn weg. Nog ongelukkiger zonder schone schijn dat hij al was. Muziek van Riz Ortolani benadrukt de actie in de leegte. Was het makkelijk leven?

Kan een film die zo triest eindigt een komedie genoemd worden? Ja, natuurlijk. Grimlachen om de vergankelijkheid is iets van alle tijden. Dat weglachen is de functie van humor. Als dat doden oplevert dan moet dat maar. Tot die tijd is voor Bruno het dansen op de vulkaan een uitweg. In een zomers Italië dat in staat van ontbinding is. Maar toch ook weer niet als de muziek aanzwelt. Kortom, een meesterwerk waar alles in zit.

Foto: Still voor de uitbreng van Il Sorpasso op de Amerikaanse markt onder de titel ‘The Easy Life‘met Vittorio Gassman en Catherine Spaak.

Marquee: Marlon Brando

Allen Ginsberg, Beatnik Neal Cassady and Natalie Jackson, 1955. Credits: The Allen Ginsberg LLC.

Marquee betekent feesttent en baldakijn. Met een lichtkrant of lichtbak. ’s Avonds het meest indrukwekkend. Licht is feest. Zonder licht kan film niet bestaan. Film wordt licht.

Op de stoep van het theater wordt geflirt en afgesproken. Deze film of die andere? Maakt het uit? Als Marlon Brando maar meespeelt. De troonhemel is de luifel voor de sterren.

Marquee On the Waterfront, zonder bron.

De tijd van de hoeden rijmt met de hoogtijdagen van Hollywood. Het studiosyteem garandeert vakwerk en een constante produktie. Distributie is de ultieme verstrooiing.

The Wild One (1953), On the Waterfront (1954) en The Godfather (1972). Met die laatste zijn hoeden al teruggedrongen tot het doek. Theaters ontfermen zich over loslopende zielen die in de zaal een publiek vormen. Verlokken bestaat nog even. Tot nergens meer celluloid vertoond wordt en de 7de kunst wordt bijgezet.

Marquee The Godfather, zonder bron.

Late Spring: Yasujiro Ozu (1949)

Filmen is zo simpel. Niet overhaasten, tijd nemen. Op zithoogte. Banshun (Late Spring) uit 1949 van Yasujiro Ozu is verzadigd van ‘Japansheid’. Tempels, zentuinen, het landschap rond Kyoto. David Bordwell merkt in zijn monografie op dat het dient om het traditionele Japan te verzoenen met het nieuwe liberalisme van de bezettingstijd. Dat blijkt uit de fietsscène. Het kon ook een tochtje langs de Italiaanse Po zijn in een neo-realistische film als Luchino Visconti’s Ossesione (1943).

De vader (Chishu Ryu) liegt de dochter (Setsuko Hara) voor dat hij hertrouwt zodat zij gerust kan trouwen. Van haar hoeft het niet. Maar als 25-jarige (‘Late Spring’) moet ze op zoek naar een man. De moderniteit van het naoorlogse Japan dwingt haar in een eng individualisme zonder zeggenschap.

Wat mag ze denken? Verandering komt ten koste van iets. Dat besef ontroert. Niet uit vals sentiment, maar als verbeelding van de vergankelijkheid. De vader geeft dat iets door aan de dochter. Met liefde.

Foto: Still van trouwscène uit Banshun (1949) van Yasujiro Ozu met vader (Chishu Ryu) die naar dochter (Setsuko Hara) kijkt.

Ragazzi d’Italia: 1951-1958

Kijken uit liefde wordt scopofilie of voyeurisme genoemd. In de feministische filmtheorie blokkeert de mannelijke blik de plek en het plezier van vrouwen in de bioscoop of bij het bladeren in een tijdschrift.

Het geeft te denken hoe mannen zich ontwikkelen. Alleen aan tafel ontmoet Sophia Loren in 1958 blikken. Maar niet van de mannen in het zwart achter haar. Want die kijken naar degenen die naar La Loren kijken.

Sommige beelden lijken gemaakt om vooroordelen over mannen te bevestigen. Maar hoe komen ze tot stand? Ruth Orkin ziet dat studente Jinx Allen in Florence aandacht trekt en laat haar nogmaals door de haag mannen lopen.

Orkin drukt af en haar faam is gemaakt. De mannelijk blik staat er krachtig op. Of het wel of niet is geënsceneerd. Onbeweeglijk.

Foto 1: Sophia Loren in Merano, 1958.

Foto 2: American Girl in Italy, Florence, 22 augustus 1951. Credits: Ruth Orkin

O van Oorlog

O is oog. Een cirkel met middenin een punt. De 15de letter streeft naar perfectie en kan diep vallen. O is soms een nul en lijkt het meest op een cijfer. Om ongecompliceerd doden te tellen. Oranje is de kleur van veroordeelde criminelen. Rood en zwart zijn de kleuren van de oorlog.

Oorlogsgoden zijn ook vruchtbaarheidsgoden. Door chaos ontstaat kracht voor opbouw. Oorlog is dubbelheid. Perfect verbeeld in Devils on the Doorstep (2000) van Jiang Wen. Angst, kracht, afstoten, verleiding, schoonheid en vernietiging teruggebracht tot een Japanse muziekkapel.

Foto 1: Britse en Franse troepen in bivak tijdens de Krimoorlog (1854-1855)

Foto 2: Japanese Cavalerie eenheid marcheert Peking binnen, 31 juli 1937

Rocco en Alain Delon (1960)

De trailer van Rocco en zijn broers (1960) bevat geen gesproken scènes. Omdat het zegt geen vals of beperkt beeld van de film te willen geven. Claim is dat beelden niet liegen en ze dienen als introductie van omgeving en personages. De kijker mag zelf de balans opmaken. Vervolgens sturen muziek en gesproken commentaar de kijker volop.

Hoe dan ook is deze Frans-Italiaanse coproductie van Luchino Visconti een meesterwerk. De doorbraak van de 25-jarige Alain Delon. En de even fotogenieke Milanese Dom. De film verbeeldt de ontworteling van een zuidelijke familie in Noord-Italië. De trailer profileert Visconti als strijder tegen vals moralisme. Voor wie de aanspraak mist: controverse.

Foto 1: Alain Delon in Rocco e i suoi Fratelli,1960

Foto 2: Alain Delon en Annie Girardot in Rocco e i suoi Fratelli, 1960

Beyond The Blue Horizon

Jeannette MacDonald zit als gravin Helena Mara in een Franse trein en barst in zingen uit. Het is 1930, de geluidsfilm gloednieuw, titel Monte Carlo en regisseur Ernst Lubitsch. Bekend van zijn touch. Richard A. Whiting en W. Franke Harling schrijven de muziek en Leo Robin de tekst. Op het land wordt vrolijk gewerkt. De crisis verdwijnt achter de horizon.

Beyond the blue horizon
Waits a beautiful day
Goodbye to things that bore me
Joy is waiting for me

I see a new horizon
My life has only begun
Beyond the blue horizon
Lies a rising sun

Iets voor gokkers en liefde. Het lijflied van Jeanette MacDonald (1903-1965). Tijdens de strijd met de Japanners verandert ze rising sun door shining sun. Waarom zou ze de vijand van Amerika symboliseren? Midden jaren ’40 geeft organist Artie Dunn van The Three Suns er weer een andere draai aan: morning sun. Horizon blijft horizon. Stel je voor.

Foto: Jeanette MacDonald en Jack Buchanan in Monte Carlo, 1930

Arriva Sophia Loren

Filmsterren zijn hun eigen merk. Sophia Loren poseert op de kap van haar Mercedes sportwagen. Zo hoort dat. Voor het begin van de Rally del Cinema in 1956. Die loopt van Rome naar San Remo. Ontstaan in 1953 en een initatief van Ezio Radaelli. Ze is gekoppeld aan Alberto Sordi. Geen echte rally maar een manier om de sterren onder het volk te brengen. Dat lukt explosief, want ze dringen op en slaan haar ruit kapot.

In 1955 wint Sophia en ondanks de angstige momenten opnieuw in 1956. Samen met Sordi. Of wint iedereen in de Rally van de Sterren?

Foto 1: Sophia Loren poseert voor aanvang van de Rally del Cinema, 1956

Foto 2: Sophia Loren door fans in het nauw gebracht tijdens de Rally del Cinema, 9 april 1956

Foto 3: Sophia Loren in Rome voor het begin van de Rally del Cinema, 1956

Tina Modotti, fotografie en revolutie

Leven in dienst van de wereldrevolutie eindigt volgens sommigen onder mysterieuze omstandigheden in een taxi te Mexico Stad. De echte oorzaak is hartfalen. Aan de Italiaanse Tina Modotti (1896-1942) kleeft romantiek. Streven met een vlekje. Op vlucht voor de gevestigde orde trekt ze van Italië naar Californië, Mexico, Berlijn, Moskou, Parijs, Spanje en terug naar Mexico. Wonder dat deze communistische activiste een van de belangrijkste fotografen van de 20ste eeuw wordt.

In navolging van Diego Rivera en Frida Kahlo is Tina geworden tot het merk Modotti. Populaire cultuur zet uiteindelijk iedereen naar de hand. Laura Mulvey en Peter Wollen proberen hier in 1984 met de korte documentaire Frida Kahlo & Tina Modotti dwars op te staan. Partner Edward Weston maakte rond 1920 De witte Iris met Tina als model. Ze begon haar loopbaan overigens als actrice in de stomme film.

Modotti’s werk omvat onder meer portretten, plantenstudies, de beroemde serie Vrouwen van Tehuantepec en foto’s over de revolutionaire beweging van de jaren 1920 en het poppenspel. Los van haar leven en de mystificatie ervan kunnen we eindelijk haar foto’s zien.

Foto 1: Tina Modotti, Tepotzotlán Klooster, Mexico, 1924

Foto 2: Onbekend, Tina Modotti en Edward Weston, zonder jaartal

Foto 3: Edward Weston, The White Iris (Tina Modotti), omstreeks 1920

Foto 4: Tina Modotti, Indianen dragen ladingen maisschillen voor de bereiding van tamales, Mexico, ongeveer 1927

Ultimate Bond Girl Ursula Andress

We zien de Zwitserse actrice Ursula Andress, maar horen Nikki van der Zyl. The Voice of the Bond Girls. Nikki’s ‘sexy stem verving het vette Duitse accent van Ursula Andress’. Daar horen we nou nooit iets over.

Andress werd met haar rol van Honey Rider in de Bond film Dr. No in 1962 in een klap beroemd. De opkomst in witte bikini geldt nog steeds als ‘een van de grootste sexy momenten in cinema‘. De calypso song Under de Mango Tree wordt weer door Diana Coupland gedubd. Cinema is teamwork. Zelfs de ene rol van Ursula Andress is niet wat-ie lijkt.

Foto: Achter de schermen bij Dr. No (1962), regisseur Terence Young, Ursula Andress en Sean Connery